Φορεσιά της Εύβοιας

Γενικά. Ο νομός της Εύβοιας με την ομώνυμη μεγαλόνησο και τις βόρειες σποράδες παρουσιάζει μιαν πλούσια υποδειγματική εικόνα από ποικίλα και ιδιόρρυθμα δημιουργήματα της ελληνικής λαϊκής τέχνης με πολύμορφες τοπικές διαφορές και διακοσμητικές αντιλήψεις. Θησαυροί ανεκτίμητοι και πολύτιμοι για τη μελέτη της λαϊκής τέχνης που βρίσκονταν και στο παραμικρότερο χωριό της Εύβοιας, σβήσανε οι περισσόττεροι ή χαθήκανε σήμερα εντελώς.
Η Εύβοια δεν υστερούσε σε πολύμορφες και πλούσιες εκδηλώσεις λαϊκής δημιουργίας, εξαρτημένες από τις συνήθειες, τις παραδόσεις, τις κλιματολογικές, τις βιοτικές συνθήκες, την ιστορική καταγωγή των κατοίκων της. Πάνω στις προϋποθέσεις αυτές βλέπουμε ν’ αναπτύσσεται η οικιακή χειροτεχνία σε εργαστηριακή τέχνη και να ακμάζουν τα προϊόντα της σε πολλές πόλεις και χωριά της Εύβοιας. Π.χ. στη Χαλκίδα τα αγγειοπλαστικά είδη και τα σταμπωτά υφάσματα για τα τσεμπέρια. Στην Κύμη πουλιούνται μεταξωτά υφάσματα και οι εξαίρετες λεπτοΰφαντες άσπρες μεταξωτές μπόλιες σ’ όλες τις πόλεις και κωμοπόλεις της Αττικοβοιωτίας για τους πλούσιους κεφαλόδεσμους των γυναικών.
Γενικά η ανάπτυξη της χειροτεχνίας και της οικιακής τέχνης, καθώς και η εξέλιξή της στην κάθε κωμόπολη και στο κάθε χωριό της Εύβοιας εξαρτιέται όχι μόνο απ’ το πρόσφορο υλικό της κάθε περιοχής, αλλά και από τις ιστορικές περιπέτειες των κατοίκων και απ’ τη θέλησή τους να παραμείνουν στα πατροπαράδοτα. Επίσης από τις επιδράσεις τις διασταυρώσεις, τις επαφές τους με τον έξω κόσμο, όπως και από την κοινωνική, οικονομική, επαγγελματική και χειροτεχνική επίδοσή τους.
Εξηγείται λοιπόν καθαρά το πώς στην ίδια μεγαλόνησο έχουμε πολλούς τύπους από φορεσιές που διαφέρουν βασικά αναμεταξύ τους. Η φορεσιά π.χ. της επαρχίας Ιστιαίας, η λεγόμενη της Αιδηψού μοιάζει με τη φορεσιά της Αγίας Άννας, γιατί ο πληθυσμός και των δυο φαίνεται να έχει κτηνοτροφική αφετηρία. Διαφέρουν ωστόσο αναμεταξύ τους στα υφαντά, κεντήματα, κεφαλόδεσμο, γιατί διάφορες άλλες προϋποθέσεις τις έχουν διαμορφώσει. Και οι δυο αυτές φορεσιές διαφέρουν απ’ τη φορεσιά της Στενής και των γύρω χωριών της, που ο πληθυσμός τους είναι καθαρά γεωργικός. Ανάγονται όμως και οι τρεις στις φορεσιές με το σιγκούνι και δεν έχουν καμιά απολύτως ομοιότητα με τη φορεσιά της Κύμης, που αποδείχνει πληθυσμό βιοτεχνικό, εμπορικό και ναυτιλιακό και μοιάζει περισσότερο με την καθημερινή φορεσιά της Σκύρου.
ΦΟΡΕΣΙΑ ΑΓΙΑΝΝΑΣ
Η φορεσιά αυτή πήρε την ονομασία της από την κωμόπολη της Αγίας Άννας στη Β. Α. άκρη της Εύβοιας. Αν και με κάποιες παραλλαγές στο σχήμα του σιγκουνιού φοριόταν και στα δεκατρία περίπου χωριά του δήμου Νηλιέως που γειτονεύουν με την επαρχία του Ξηροχωριού, της σημερινής Ιστιαίας. Γι’ αυτό άλλωστε και παρουσιάζει αρκετά κοινά στοιχεία με τη φορεσιά που φορούσαν στο Ξηροχώρι και στην Αιδηψό, ιδιαίτερα στο μάλλινο ύφασμα για το σιγκούνι που έχει και την ίδια ονομασία, τσούκνα. Ο τύπος αυτός της φορεσιάς συνηθιζόταν με μικρές διαφορές σε όλα τα χωριά και τα κεφαλοχώρια της Εύβοιας στα βόρεια της Χαλκίδας, καθώς και σε αρκετά χωριά στα νότια.
Οι κάτοικοι της Αγιάννας καθώς και των γύρω χωριών ασχολούνται με την κτηνοτροφία, τη γεωργία, τη μελισσοκομία και τη σηροτροφία. Όλη η περιοχή, ήταν όμως ξακουστή και για το ριζάρι ή αλιζάρι ή αγριοβαφιό, τον κόκκινο λειχήνα το γνωστό στην αρχαιότητα ως ερυθρόδανο βαφικό. Με τις ρίζες του φυτού που περιέχουν αλιζαρίνη, η βαφή γινόταν ανεξίτηλη .
Η γιορτινή και νυφιάτικη φορεσιά της Αγιάννας και των χωριών της περιοχής, γνωστή με το όνομα τα καλά σιγκούνια με το μεγάλο ποκάμισο το κεντημένο με την πέρδικα με τα δώδεκα περδικάκια, είναι όμοια με την καθημερινή, ξεχωρίζει μόνο στον πλούτο των κεντημάτων του ποκάμισου και του σιγκουνιού.
Προτού παντρευτούν τα κορίτσια φορούν το σαγιάδι ή σαγιά που είναι ο ανοιχτός μπροστά επενδύτης από άσπρο πανί, όμοιος στο σχήμα με το σιγκούνι με ελάχιστα κεντίδια στην κάτω άκρη. Από το σιγκούνι που το πρωτοφορούν τη μέρα του γάμου, παίρνει η φορεσιά την ονομασία οι σιγκούνες. Με την έκφραση είναι σιγκούνα χαρακτηριζόταν και η γυναίκα που φορούσε την τοπική φορεσιά, ενώ με την έκφραση είναι φουστάνα, αυτή που ήταν ντυμένη ευρωπαϊκά. Σήμερα πια καμιά δεν ξεχωρίζει και μόνο μερικές γριές φοράνε κάπου-κάπου σιγκούνα και μαντήλα.
Τη φορεσιά της Αγιάννας αποτελούν η φανέλα, το ποκάμισο, οι μεταξωτές μάνικες, η τσιπούνα ,το σιγκούνι ή σιγκούνα. Η τραχηλιά, η ποδιά, η ποδολουρίδαή λουρίδα, το καντέμι, η ζώστρα, το ζουνάρι και τα τσαρούχια με τη μύτη.

Χρυσάγη Μαρουδιά - Φιλόλογος

ΠΗΓΗ: andronianoi.gr