ΕΥΒΟΙΑ - ΑΙΔΗΨΟΣ

ΕΥΒΟΙΑ

Γεωγραφική τοποθέτηση

Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Εύβοιας περιλαμβάνει το ομώνυμο νησί Εύβοια, μια έκταση της Ανατολικής Στερεάς και άλλα μικρότερα νησιά κοντά στις ακτές της. Το νησί Εύβοια είναι το δεύτερο σε έκταση νησί της Ελλάδας και το τρίτο της Ανατολικής Μεσογείου. Εκτείνεται κατά μήκος των ανατολικών ακτών της Στερεάς Ελλάδας. Δυτικό όριο της Εύβοιας αποτελούν ο Μαλιακός κόλπος, ο Βόρειος Ευβοϊκός κόλπος, ο Νότιος Ευβοϊκός κόλπος και ο κόλπος των Πεταλιών. Βόρειο όριό της είναι ο Παγασητικός κόλπος και ανατολικό και νότιο το Αιγαίο Πέλαγος. Η έκταση της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας που διοικητικά και ιστορικά ανήκει στην Εύβοια είναι η δυτική ακτή του πορθμού του Ευρίπου μαζί με την ευρύτερη περιοχή της Αυλίδας. Ανατολικό της όριο αποτελεί ο Βόρειος και ο Νότιος Ευβοϊκός κόλπος. Όριό της από όλα τα σημεία είναι η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Βοιωτίας.

Διοικητική διαίρεση

Ο Νομός Εύβοιας έχει συνολική έκταση 3.896 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 209.132 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 1991. Διαιρείται διοικητικά σε τρεις επαρχίες, Χαλκίδας, Ιστιαίας και Καρυστίας.

Το νησί Σκύρος ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Σποράδων και βρίσκεται ανατολικά της Κεντρικής Εύβοιας. Διοικητικά ανήκει στην Εύβοια με την οποία συνδέεται μέσω Κύμης. Μοναδικό όριο της Σκύρου από όλα τα σημεία αποτελεί το Αιγαίο Πέλαγος.

Η μοίρα της Εύβοιας είναι άρρηκτα δεμένη με τη μοίρα του πορθμού του Ευρίπου. Στην εναλλαγή των παλιρροϊκών φαινομένων της πλημμυρίδας και της άμπωτης του πορθμού ο περιηγητής μπορεί να αισθανθεί την εναλλαγή ταραχής και γαλήνης στην ανθρώπινη ψυχή.

Η Εύβοια έχει έντονο το στοιχείο του δυϊσμού όχι μόνο λόγω της παλίρροιας αλλά και λόγω μιας γεωγραφικής ιδιομορφίας. Είναι νησί, ταυτόχρονα όμως θεωρείται προέκταση του στερεοελλαδίτικου ηπειρωτικού χώρου λόγω των οδικών συνδέσεών της συνδέσεών της με δύο γέφυρες με τη Στερεά Ελλάδα. Η μία γέφυρα είναι κινητή, βρίσκεται ακριβώς πάνω από το στενό του Ευρίπου και παρέχει τη δυνατότητα στον περιηγητή να θαυμάσει πάνω από το δημιούργημα της τεχνικής, τη γέφυρα, το δημιούργημα της φύσης, την παλίρροια. Η άλλη είναι υψηλή και κρεμαστή, βρίσκεται στα Στενά της Αυλίδας του Νότιου Ευβοϊκού κόλπου και αποτελεί σημαντικό επίτευγμα της τεχνολογίας της εποχής μας.

Η Εύβοια στους Προϊστορικούς

και Πρωτοϊστορικούς χρόνους

Μαρτυρίες ανθρώπινης παρουσίας στην Εύβοια υπάρχουν άφθονες για ολόκληρη την Εποχή του λίθου, κατά τη διάρκεια της οποίας χρησιμοποιήθήκε ως βασικό υλικό για την κατασκευή εργαλείων και όπλων η πέτρα.

Πολυάριθμα ευρήματα μαρτυρούν ότι η Εύβοια είχε κατοικηθεί από τους παλαιολιθικούς ήδη χρόνους και πυκνοκατοικηθεί από τους νεολιθικούς τουλάχιστον. Σε πολλά σημεία της Εύβοιας έχουν εντοπιστεί σημαντικά παλαιολιθικά ευρήματα και έχουν επισημανθεί νεολιθικοί οικισμοί. Ενδεικτικά αναφέρονται η Ιστιαία, η Κήρινθος, τα Ψαχνά, η Αμάρυνθος, η Αρτάκη και η Κάρυστος.

Σημαντικές όμως αρχαιολογικές μαρτυρίες έχουν ανασκαφεί στην Εύβοια και από την Εποχή του χαλκού, κατά τη διάρκεια της οποίας ο χαλκός αποτέλεσε το βασικό υλικό για τη κατασκευή εργαλείων, όπλων και άλλων αντικειμένων καθημερινής χρήσης.

Στο Λευκαντί του Βασιλικού είχαμε σπουδαία ευρήματα της Πρωτοελλαδικής περιόδου και στη Μάνικα της Χαλκίδας είχαμε την αποκάλυψη της ύπαρξης μεγάλης πρωτοελλαδικής πόλης. Ευρήματα της Μεσοελλαδικής περιόδου είχαμε από τους Ωρεούς και το Αλιβέρι. Τέλος ενδιαφέροντες τάφοι της Υστεροελλαδικής ή Μυκηναϊκής περιόδου έχουν ανασκαφεί σε περιοχές της Χαλκίδας και μυκηναϊκοί οικισμοί έχουν εντοπισθεί σε διάφορες περιοχές.

Η Εύβοια στους Αρχαίους χρόνους

Στην περίοδο της ακμής του Μυκηναϊκού κόσμου οι Έλληνες ανέλαβαν την πραγματοποίηση της Τρωικής εκστρατείας, που αποτέλεσε το πρώτο συλλογικό εθνικό εγχείρημα και εξελίχτηκε σε ένδοξο γεγονός μεγάλης εθνικής σημασίας. Στον Ευβοϊκό κόλπο έγινε η συγκέντρωση του ελληνικού στόλου και στο ιστορικό προσκλητήριο ανταποκρίθηκαν και οι κάτοικοι της Εύβοιας, οι Άβαντες, οι οποίοι πήραν μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας με 40 πλοία. Ο ίδιος ο Όμηρος περιλαμβάνει στην Ιλιάδα στον κατάλογο των πλοίων των ελληνικών δυνάμεων τις ευβοϊκές πόλεις Χαλκίδα, Ερέτρια, Ιστιαία, Κήρινθο, Δίον, Κάρυστο και Στύρα.

Στη διάρκεια της Γεωμετρικής εποχής είχαμε εισροή Ιώνων στην Εύβοια και κατά τον πρώτο αποικισμό Άβαντες από την Εύβοια αποίκησαν την Χαλκιδική, τη Χίο και την Ιωνία της Μικράς Ασίας. Αλλά και στη διάρκεια του δεύτερου ελληνικού αποικισμού οι δύο ισχυρές πόλεις, η Χαλκίδα και η Ερέτρια, ανέπτυξαν μεγάλη αποικιστική δραστηριότητα ιδρύοντας αποικίες στη Νότια Ιταλία και Σικελία και στα υπόλοιπα παράλια της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου.

Τον 7ο αιώνα π.Χ. όμως άρχισαν μακροχρόνιες συγκρούσεις μεταξύ Χαλκίδας και Ερέτριας, που είναι γνωστές με την ονομασία «Ληλάντιος πόλεμος» και στις οποίες πήραν μέρος και άλλοι Έλληνες, σύμμαχοι των πρωταγωνιστών.

Μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. οι πόλεις της Εύβοιας είχαν γνωρίσει όλα τα πολιτεύματα: βασιλεία, αριστοκρατία, ολιγαρχία και τυραννίδα. Στην περίοδο που ακολούθησε η Αθήνα με την επεκτατική πολιτική της εγκατέστησε Αθηναίους κληρούχους στα κτήματα των «ιπποβοτών» δηλ. των πλούσιων Χαλκιδέων.

Το 499 π.Χ. οι Ερετριείς έστειλαν μαζί με τους Αθηναίους ναυτικούς βοήθεια στις Ιωνικές πόλεις, που είχαν επαναστατήσει εναντίον των Περσών. Το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή για να ξεκινήσουν οι Πέρσες την πρώτη τους εκστρατεία ενάντια στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της οποίας καταστράφηκε ολοσχερώς η Ερέτρια.

Η Εύβοια όμως έχει συνδέσει το όνομά της με τους ελληνοπερσικούς πολέμους και λόγω του ναυτικού αγώνα που έλαβε χώρα στην περιοχή του Αρτεμισίου. Εκεί στο βορειότερο σημείο της Εύβοιας ο ελληνικός στόλος με τη συμμετοχή μάλιστα και ευβοϊκών πλοίων και πληρωμάτων συγκρούστηκε με τον περσικό. Το αποτέλεσμα των συγκρούσεων βέβαια ήταν αμφίρροπο, ωστόσο η ναυμαχία του Αρτεμισίου αποτέλεσε μια γενική δοκιμή για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Έτσι, στο Αρτεμίσιο θεμελιώθηκε πραγματικά η ελευθερία των Ελλήνων, όπως είπε και ο Πίνδαρος.

Μετά τους ελληνοπερσικούς πολέμους οι Ευβοείς έγιναν μέλη της Α΄ Αθηναϊκής συμμαχίας.

Βέβαια όταν η Αθηναϊκή συμμαχία μεταβλήθηκε σε ηγεμονία, οι Ευβοείς αποστάτησαν δύο φορές. Την πρώτη φορά (446 π.Χ.) οι Αθηναίοι αντέδρασαν αποφασιστικά και ο ίδιος ο Περικλής με ισχυρή στρατιά εισέβαλε στην Εύβοια, υπέταξε τις πόλεις και τις επανέφερε στη συμμαχία. Τη δεύτερη φορά (411 π.Χ.) όμως στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η αποστασία των ευβοϊκών πόλεων υποστηρίχθηκε από πελοποννησιακές ναυτικές δυνάμεις και οι Αθηναίοι υπέστησαν δεινή ήττα στην Ερέτρια..

Μετά από κάποιες εμφύλιες διαμάχες και ταραχές η Εύβοια ξανάγινε το 357 π.Χ. μέλος της Β΄ Αθηναϊκής συμμαχίας, για να αποστατήσει ξανά το 349-348 π.Χ.

Όταν ο Φίλιππος άρχισε ν’ απλώνει την επιρροή του στη νότια Ελλάδα, οι Ευβοϊκές πόλεις συνέστησαν την Ομοσπονδία του «Ευβοϊκού συνεδρίου΄» και συμμάχησαν με τους Αθηναίους.

Οι Ευβοείς πολέμησαν στο πλευρό των Αθηναίων και των Θηβαίων στη μάχη της Χαιρώνειας. Μετά τη νίκη του μάλιστα ο Φίλιππος πιθανόν να εγκατέστησε στη Χαλκίδα μακεδονική φρουρά. Στους χρόνους των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου οι σχέσεις των Ευβοέων και των Μακεδόνων υπήρξαν φιλικές.

Οι Ευβοείς όμως πολέμησαν και στο πλευρό της Αχαϊκής Συμπολιτείας εναντίον των Ρωμαίων στη μάχη της Σκάρφειας. Γι’ αυτό το 146 π.Χ. ο Ρωμαίος ύπατος Μόμμιος, μαζί με την Κόρινθο, κατέστρεψε και τη Χαλκίδα.

Η Εύβοια στους Βυζαντινούς χρόνους και στην περίοδο της Λατινοκρατίας και της Τουρκοκρατίας

Στην περίοδο της ακμής της βυζαντινής αυτοκρατορίας η Εύβοια υπαγόταν στο «θέμα της Ελλάδας». Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός τον 6ο αιώνα μ.Χ. οχύρωσε τη Χαλκίδα, για να την προστατέψει από τις βαρβαρικές επιδρομές. Η Εύβοια υπήρξε βυζαντινή επαρχία με ιδιαίτερη σημασία για τη βυζαντινή αυτοκρατορία.

Μετά την άλωση της Κων/πολης (1204 μ.Χ.) από τους Φράγκους ο Βονιφάτιος Μονφερατικός κατέλαβε την Εύβοια η οποία στις δυτικές πηγές αναφέρεται ως Negroponte, λόγω παρετυμολογίας από τον ελληνικό τύπο Εύριπος. Το νησί χωρίστηκε σε τρεις φεουδαρχικές κλήρους και με αυτή τη μορφή της τριαρχίας εδραιώθηκε η φραγκοκρατία στην Εύβοια. Από αυτή την εποχή χρονολογούνται οι πολλοί πύργοι που υπάρχουν στο νησί.

Στην περίοδο της βενετοκρατίας, το «Βασίλειο του Νεγρεπόντε» αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό σταθμό, οργανωμένο για να διευκολύνει τις συναλλαγές των εμπόρων με την κεντρική και νότια Ελλάδα.

Στη διάρκεια του πρώτου Τουρκοβενετικού πολέμου είχαμε την πολιορκία και την άλωση της Χαλκίδας (1470 μ.Χ.) από τους Τούρκους, που αναμφισβήτητα αποτελεί το πιο σημαντικό γεγονός της μεσαιωνικής ιστορίας της Εύβοιας.

Μετά την άλωση της Χαλκίδας η Εύβοια μαζί με τις Βόρειες Σποράδες, που κυριεύτηκαν σε λίγο, αποτέλεσαν το τουρκικό πασαλίκι του Εγριπόζ (από το Εύριπος).

Η καίρια θέση της Εύβοιας επαναπροκάλεσε πολλά χρόνια μετά την κατάληψή της από τους Τούρκους το ενδιαφέρον των Βενετών. Ο δόγης της Βενετίας Μοροζίνι το 1688 εξεστράτευσε εναντίον της Εύβοιας με τη συνεργασία και Ελλήνων εθελοντών. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς των χριστιανικών στρατευμάτων στο στενό του Ευρίπου επαναστάτησαν και οι κάτοικοι μερικών χωριών της νότιας Εύβοιας, οι οποίοι προσπάθησαν να εκπορθήσουν το οχυρό της Καρύστου, χωρίς όμως να το επιτύχουν τελικά.

Ούτε ο στρατός του Μοροζίνι κατάφερε να κυριέψει το καλά οχυρωμένο φρούριο της Χαλκίδας, παρά την τρίμηνη πολιορκία.

Έτσι η Εύβοια παρέμεινε υπό τουρκική κατοχή αποτελώντας μαζί με την Ανατολική Στερεά ιδιαίτερη διοικητική περιφέρεια, γνωστή ως σαντζάκι του Ευρίπου. Το σαντζάκι αυτό υπαγόταν στην ευρύτερη διοικητική περιφέρεια του εγιαλετίου των Νησιών της Άσπρης θάλασσας (του Αιγαίου).

Η Εύβοια στην Επανάσταση του 1821

Η στρατηγική σπουδαιότητα της Εύβοιας είχε αναγκάσει τους Τούρκους να τη μεταβάλουν ολόκληρη σε απόρθητο φρούριο. Με τα δυο οχυρά που δέσποζαν στο στενό του Ευρίπου, από τη μια της Χαλκίδας και από την άλλη του Καράμπαμπα στην απέναντι ακτή, είχαν εξασφαλίσει οι Τούρκοι την κυριαρχία τους στο νησί. Επιπλέον στην Εύβοια, εκτός από την κεντρική διοίκηση, στη Χαλκίδα, υπήρχαν και ξεχωριστές διοικήσεις στην Κάρυστο και στο Ξηροχώρι (σημερινή Ιστιαία). Έτσι οι ελληνικοί πληθυσμοί ζούσαν υπό συνθήκες αφόρητης καταπίεσης. Για όλους αυτούς τους λόγους η Επανάσταση στην Εύβοια έμελλε να αντιμετωπίσει εξαιρετικές δυσκολίες. Στις 8 Μαΐου του 1821 επαναστάτησε πρώτο το Ξηροχώρι και ακολούθησαν η Λίμνη και η Κύμη.

Την αρχηγία της επανάστασης στην Εύβοια, την ανέλαβε σύντομα ο Αγγελής Γοβγίνας ή Γοβγιός, που κατάφερε να οργανώσει στρατόπεδο στα Βρυσάκια. Εκεί έγινε και η πρώτη μεγάλη μάχη, όπου ο τουρκικούς στρατός με αρχηγό τον Ομέρ Βρυώνη ηττήθηκε. Στη μάχη αυτή διακρίθηκε ο Ν. Κριεζώτης.

Στη μάχη των Στύρων, στη νότια Εύβοια, οι Έλληνες έχασαν. Η σημαντικότερη όμως απώλεια είναι ότι σκοτώθηκε ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, γιος του Πετρόμπεη, που είχε έρθει στην Εύβοια για να βοηθήσει τα ελληνικά στρατεύματα να καταλάβουν την Κάρυστο.

Σε ενέδρα στα Δυο Βουνά σκοτώθηκε και ο Αγ. Γοβιός, οπότε αρχηγός στην Εύβοια γίνεται ο Ν. Κριεζώτης.

Η Επανάσταση συνεχίστηκε με αμφίρροπα αποτελέσματα. Μεγάλη δοκιμασία ήταν οι εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα στον Κριεζώτη και τον Διαμαντή Νικολάου, οπλαρχηγό του Ολύμπου, για την αρχηγία στο νησί.

Μετά από νίκες του εναντίον του Ομέρ Μπέη στο Διακόφτι και στο Βατίσι, ο Κριεζώτης πολιόρκησε την Κάρυστο. Όμως η άφιξη του τουρκικού στόλου διέλυσε το ελληνικό στρατόπεδο με αποτέλεσμα ο άμαχος πληθυσμός να καταδιωχτεί και να σφαγεί από τους Τούρκους. Ο Κριεζώτης αναγκάστηκε τότε να αποσυρθεί στη Σκόπελο.

Στη συνέχεια, ο Οδ. Ανδρούτσος, ως προσωρινός αρχηγός με τη βοήθεια Ψαριανών πλοίων, περιορίζει και πολιορκεί τους Τούρκους στο φρούριο της Χαλκίδας. Την ίδια περίοδο ο Κριεζώτης επιστρέφει στην Εύβοια και πολιορκεί την Κάρυστο.

Και οι δυο πολιορκίες διήρκεσαν έξι μήνες και υπήρξαν συστηματικές. Δεν είχαν όμως την απαραίτητη βοήθεια από τις υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις. Όταν λοιπόν ο τουρκικός στόλος εμφανίστηκε στον Ευβοϊκό και αποβίβασε στρατό στο νησί οι δύο πολιορκίες διαλύθηκαν. Τη διάλυση της πολιορκίας των δύο φρουρίων ακολούθησαν φοβερές σκηνές αγριότητες από τα τουρκικά στρατεύματα. Έτσι η Εύβοια, το σημαντικότερο προπύργιο της Στερεάς Ελλάδας, ξαναγύρισε στη σκλαβιά και την πιο στυγνή τυραννία, ενώ η αδράνεια και οι διχόνοιες των ντόπιων οπλαρχηγών έκαναν βαρύτερη την υποδούλωσή της.

Το 1826 ο φιλέλληνας στρατηγός Φαβιέρος, δοκίμασε χωρίς επιτυχία να καταλάβει την Κάρυστο. Μάλιστα, μετά την αποτυχία αυτή, ο στρατός του βρέθηκε σε αδιέξοδο στη θέση Λυκόρεμα, απέναντι από τα νησιά Πεταλιοί, από το οποίο τον έβγαλαν τα ελληνικά πλοία, που έσπευσαν να βοηθήσουν, με αρχηγό τον Κριεζώτη.

Έτσι η Εύβοια παρέμεινε στα χέρια των Τούρκων ακόμη και μετά την άφιξη του Καποδίστρια και μόνο με φιρμάνι της 13ης Ιουνίου 1830 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα.

Η Εύβοια στους Νεότερους χρόνους

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους η Εύβοια ακολούθησε τις τύχες του ελληνικού κράτους. Αναγνωρίστηκε ως ιδιαίτερη νομαρχία με πρώτο νομάρχη της τον Γ. Αινιάν, ο οποίος ίδρυσε αμέσως στη Χαλκίδα αλληλοδιδακτικό σχολείο και τυπογραφείο. Λίγο αργότερα κυκλοφόρησε στη Χαλκίδα η πρώτη εφημερίδα της Εύβοιας με τον τίτλο «ΕΛΛΗΝ».

Πολλά χρόνια μετά την απελευθέρωση η Χαλκίδα διατηρούσε τον ανατολίτικο χαρακτήρα της περιόδου της Τουρκοκρατίας.

Το 1885 όμως, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Χ. Τρικούπης και δήμαρχος ο Ηρ. Γαζέπης άρχισε η κατεδάφιση του τείχους της Χαλκίδας και η κάλυψη της τάφρου με το υλικό της κατεδάφισης.

Έτσι η Χαλκίδα αρνήθηκε μια μακρόχρονη και σημαντική περίοδο της ιστορίας της και έχασε τη δυνατότητα να παραμείνει μια από τις πιο γραφικές πόλεις της σύγχρονης Ελλάδας.

Στους βαλκανικούς πολέμους η Εύβοια διακρίθηκε χάρη στη δράση του Συντάγματος Πεζικού Χαλκίδας. Πολύ γνωστός είναι ο θρίαμβος του Ευβοέα ταγματάρχη Βελισσαρίου στη μάχη στο Μπιζάνι. Λίγο αργότερα η Μεραρχία Χαλκίδας αποβιβάστηκε στην απελευθερωμένη Σμύρνη, για να πάρει μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 κατέπλευσαν στη Χαλκίδα πρόσφυγες από την ελληνική Ανατολή. Οι περισσότεροι από αυτούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Νέα Αρτάκη και τη Νέα Λάμψακο και σε προσφυγικούς συνοικισμούς στη Χαλκίδα και στην Αμάρυνθο.

Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου η Εύβοια βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα. Τον Απρίλιο του 1941 γερμανικός στρατός εισήλθε στην ευβοϊκή πρωτεύουσα και η γερμανική διοίκηση εγκαταστάθηκε στο «Κόκκινο Σπίτι». Στην περίοδο της κατοχής σε όλη την Εύβοια είχαμε σημαντική δράση των αντιστασιακών οργανώσεων και ιδιαίτερα στη Λαμπούσα, τη Στενή και το Βατώντα. Στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε έγιναν μεγάλες αγριότητες σε όλο το νησί! Επιβεβαιώθηκε έτσι για μια ακόμα φορά ότι ένας εμφύλιος πόλεμος είναι τόσο χειρότερος από έναν εθνικό, όσο ένας εθνικός πόλεμος είναι χειρότερος από την ειρήνη.

Η ανάπτυξη της Εύβοιας μετά την απελευθέρωση υπήρξε συνεχής και αξιόλογη, τόσο στον οικονομικό όσο και στον πνευματικό τομέα.

Αιδηψός - Γεωγραφικός χώρος

Την Αιδηψό συνθέτουν η ομώνυμη γραφική κωμόπολη και το επίνειό της, τα Λουτρά Αιδηψού. Η Αιδηψός βρίσκεται σε απόσταση 120 χιλιομέτρων περίπου βορειοδυτικά της Χαλκίδας. Είναι μια περιοχή γνωστή από την αρχαιότητα για τις ιαματικές πηγές της και για τις θεραπευτικές ιδιότητες των νερών της. Σήμερα η Αιδηψός είναι μια σύγχρονη λουτρόπολη με μεγάλη τουριστική ανάπτυξη και πολλά υδροθεραπευτήρια. Εδώ οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας μπορούν να αναπολούν τους σκληρούς αγώνες της ζωής και να απολαμβάνουν την παραμονή τους σαν το γαλήνιο δειλινό μιας μεγάλης τρικυμισμένης μέρας. Ενδεχομένως μάλιστα μπορούν να ξεπεράσουν τα όρια της απλής αναπόλησης και να βρουν τη διάθεση να ερωτευθούν τη ζωή από την αρχή. Βέβαια οι ομορφιές της Αιδηψού απευθύνονται σε κάθε αισθαντικό άνθρωπο και αποτελούν πόλο έλξης για όλες τις ηλικίες.

Τα Λουτρά Αιδηψού διατηρούν θαλάσσια επικοινωνία με τις ακτές της Φθιώτιδας και συγκεκριμένα την Αρκίτσα, αποτελώντας δίοδο για όλη τη Βόρεια Εύβοια. Η Αιδηψός μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για εξορμήσεις στα γραφικά χωριά Ήλια, Άγιο και Αγιόκαμπο, το τελευταίο μάλιστα από τα οποία διατηρεί θαλάσσια επικοινωνία με τη Γλύφα της Φθιώτιδας. Με αφετηρία όμως την Αιδηψό μπορεί να γνωρίσει κανείς την καταπληκτική χερσόνησο της Λιχάδας, που αποτελεί το βορειοδυτικό σημείο της Εύβοιας. Τη μικρή αυτή αλλά κατάφυτη χερσόνησο κοσμούν τα παραδοσιακά χωριά Γιάλτρα, Λουτρά Γιάλτρων, Άγιος Γεώργιος και Γρεγολίμανο.

Σε όλη τη χερσόνησο της Λιχάδας υπάρχουν έξοχες παραλίες, η θάλασσα των οποίων χρωματίζεται βαθυπράσινη από το γειτόνεμα με τα πεύκα, που κατεβαίνουν ως την ακτή, για να συναντήσουν τη θάλασσα.

Στο δυτικότερο σημείο της χερσονήσου, μπροστά στο ακρωτήριο Λιχάδα είναι σπαρμένα τα Λιχαδονήσια. Τα μεγαλύτερα από αυτά, η Στρογγυλή και η Μανόλια, αλλά και τα μικρότερα συνθέτουν όλα μαζί ένα τοπίο τόσης ομορφιάς, που νομίζει κανείς ότι έχουν δραπετεύσει από κάποιο ζωγραφικό πίνακα. Ο περιηγητής βλέποντάς τα αντιλαμβάνεται το αληθινό νόημα της ομορφιάς και το ρόλο της στη γαλήνη της ανθρώπινης ψυχής.

Ιστορία

Η ιστορική μοίρα της Αιδηψού είναι συνδεδεμένη με τις ιαματικές πηγές της. Οι θεραπευτικές ιδιότητες των νερών της ήταν γνωστές από την αρχαιότητα και αναφέρονται σε αυτές πολλοί αρχαίοι συγγραφείς. Ο Αριστοτέλης στα μετεωρολογικά του προσπαθεί να εξηγήσει την προέλευση και τη σύσταση των νερών. Ο Στράβωνας αναφέρει τις πηγές της Αιδηψού ως «Ηρακλέους θερμά», γιατί σύμφωνα με την παράδοση εδώ ξαναβρήκε τη χαμένη του δύναμη ο Ηρακλής. Ο Πλούταρχος τονίζει την οργάνωση, τις ανέσεις και την ευχάριστη διαμονή στην Αιδηψό, που αποτελούσε «κοινόν οικητήριον της Ελλάδος». Στις ιαματικές πηγές της Αιδηψού αναφέρονται και ο Ηρόδοτος και ο Αριστοφάνης.

Στο πέρασμα των αιώνων οι πηγές υπέστησαν πολλές μεταβολές. Σύμφωνα με το Στράβωνα εξαιτίας σεισμών οι πηγές σταμάτησαν τη ροή τους για τρεις μέρες. Όταν μάλιστα άρχισαν πάλι να ρέουν, ταυτόχρονα εμφανίστηκαν και άλλες πηγές. Παρόμοιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και στα νεώτερα χρόνια: Μετά από το σεισμό του 1894 εμφανίστηκαν πολλές νέες πηγές, που έμειναν ενεργές για μικρό χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με τον Αθήναιο στην Αιδηψό εμφανίστηκε και ψυχρή ιαματική πηγή κοντά στις θερμές πηγές κατά την ελληνιστική περίοδο.

Τη ρωμαϊκή εποχή η Αιδηψός ήταν γνωστή σε όλο σχεδόν τον κόσμο, με αποτέλεσμα να έρχονται σε αυτήν επώνυμοι επισκέπτες και από μακρινές περιοχές ακόμη. Την Αιδηψό επισκέφθηκε ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας, που προσπαθούσε να θεραπεύσει την «ποδάγρα» του, δηλαδή την αρθρίτιδα και τους ρευματισμούς των ποδιών του από τα οποία υπόφερε. Έχτισε μάλιστα εδώ θέρμες, από τις οποίες σήμερα σώζονται μόνο ίχνη, γνωστά ως «Λουτρά του Σύλλα». Αναφέρεται ότι επισκέφθηκαν την Αιδηψό και οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες Αύγουστος, Αδριανός, Μάρκος Αυρήλιος, Σεπτίμιος Σέβηρος και Καρακάλας. Αναφέρονται όμως και οι αυτοκράτορες του Βυζαντίνου μέγας Κωνσταντίνος και Μέγας Θεοδόσιος.

Λείψανα της αρχαίας πόλης έχουν εντοπιστεί κοντά στη σημερινή πόλη των Λουτρών. Επειδή όμως στα ερείπια της αρχαίας πόλης δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές, λίγα πράγματα έχουν γίνει γνωστά για τα δημόσια και ιδιωτικά οικοδομήματα που αναφέρονται στις γραπτές πηγές. Στις αρχές του αιώνα μας αποκαλύφθηκαν οικοδομήματα που αναφέρονται στις γραπτές πηγές. Στις αρχές του αιώνα μας αποκαλύφθηκαν ερείπια λουτρικών εγκαταστάσεων του 2ου και 3ου αιώνα μ.Χ., που χρησιμοποιούνταν και κατά τη βυζαντινή εποχή. Βρέθηκαν επίσης βάθρα, όπου είχαν στηθεί οι ανδριάντες σπουδαίων επισκεπτών της πόλης.

Στα νεώτερα χρόνια πολλές σημαντικές προσωπικότητες επισκέφθηκαν την Αιδηψό και γοητεύτηκαν από τις ομορφιές της. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ιδιαίτερα ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο Αριστοτέλης Ωνάσης και η Γκρέτα Γκάρμπο. Σήμερα βέβαια η Αιδηψός είναι έτοιμη να προσφέρει τις υπηρεσίες της στον κάθε ανώνυμο άνθρωπο, που αναζητά διέξοδο στην ανιαρά επαναλαμβανόμενη καθημερινότητα.

-Η μικρή αρχαιολογική συλλογή η οποία στεγάζεται στο χώρο του Υδροθεραπευτηρίου του ΕΟΤ.

- Οι θερμές του Σύλλα, σπηλιά η οποία βρίσκεται κοντά στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων.

-Το μοναστήριο του Αγίου Γεωργίου στα Ήλια το οποίο είναι χτισμένο πάνω τα ερείπια αρχαιότερου ναού του Απόλλωνα και το μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης λίγο μετά τα Ήλια.

-Τα «40 πλατάνια» τοποθεσία με πλούσια βλάστηση.

-Ο Αγιόκαμπος μαγευτική παραλία για μπάνιο και φρέσκο ψάρι, η παραλία του Αγίου Νικολάου οργανωμένη πλαζ.

-Το Γρεγολίμανο μια από τις πιο όμορφες αμμουδιές της Εύβοιας όπου βρίσκεται το Club Mediterranee.

-Η παραλία των Λουτρών Αιδηψού όπως και οι παραλίες προς τα Γιάλτρα και η γραφική παραλία στα Ήλια.

Τοπικές εκδηλώσεις - πανηγύρια

Λουτρά Αιδηψού: Παραδοσιακό φεστιβάλ την 1η Ιουλίου. Διεθνές φεστιβάλ στο τέλος Ιουνίου. Καρναβάλι την τελευταία Κυριακή των Απόκρεων.

Στην Αιδηψό παραδοσιακό πανηγύρι στις 15 Αυγούστου και στις 6 Αυγούστου στους Ωρεούς και στη Λιχάδα.

Στα Ήλια στις 23 και 24 Ιουλίου λαϊκό πανηγύρι και στο χωριό Ταξιάρχη στις 22 και 23 Αυγούστου του Ιωάννη του Αποκεφαλιστή.

Διαδρομές

Η Αιδηψός αποτελεί το και ορμητήριο αυτής της περιήγησης. Από δω ο δρόμος, έχοντας αριστερά την καταγάλανη θάλασσα, δεξιά καταπράσινα, πευκόφυτα βουνά, οδηγεί στον Άγιο Νικόλαο. Ο κόλπος ανοίγεται μαγευτικός μπροστά με χρυσές αμμουδιές, που σε προσκαλούν να απολαύσεις το καθάριο αστραφτερό νερό. Η περιοχή είναι τουριστικά αναπτυγμένη. Όμορφα ξενοδοχεία και βίλες σ’ ένα διάφανο μεσογειακό τοπίο, αλλά και πολλά εστιατόρια και ταβέρνες, όπου μπορεί κανείς να γευτεί φρέσκα ψάρια του Ευβοϊκού.

Ο δρόμος συνεχίζει μέσα από ελαιώνες και αμπελώνες αγκαλιάζοντας τις ακτές και οδηγώντας βαθιά στο μυχό του όρμου των Γιάλτρων. Κάθε στροφή είναι και μία καινούρια έκπληξη καθώς ο εκδρομέας έχει την ευκαιρία να θαυμάσει και να γνωρίσει διαφορετικές όψεις του όρμου.

Επόμενος σταθμός είναι τα Γιάλτρα, ορεινή κωμόπολη, με καταπληκτική θέα στον όρμο των Γιάλτρων και την Αιδηψό, τον όρμο του Αγίου Κωνσταντίνου και το βουνό Λίχα. Η παραλία των Γιάλτρων έχει τα δικά της ιαματικά λουτρά, που έδωσαν και το όνομα στην κωμόπολη. Η διαδρομή συνεχίζεται μέσα σ’ ένα τοπίο εξωτικό. Το πράσινο των πεύκων ανακατώνεται με το γαλάζιο της θάλασσας, δημιουργώντας παραλίες απαράμιλλης ομορφιάς. Υπάρχουν άπειρες τέτοιες παραλίες για όσους θέλουν να κάνουν μπάνιο στη σκιά των πεύκων. Στη θέση Γρεκολίμανο απλώνεται μία από τις πιο μαγευτικές, με πεντακάθαρα, χλιαρά νερά.

Μέσα στο πράσινο και αγκαλιά με τη θάλασσα είναι χτισμένος ο Άγιος Γεώργιος. Το γραφικό ψαροχώρι είναι απ’ τα τουριστικά κέντρα της Β. Εύβοιας. Ένας δρόμος ανηφορικός που καθώς ανεβαίνει μέσα στα πεύκα αποκαλύπτει μια υπέροχη θέα του Ευβοϊκού, οδηγεί βόρεια στο ορεινό χωριό Λιχάδα.

Συνεχίζοντας τον παραλιακό δρόμο, δυτικά του Αγίου Γεωργίου, σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο οικισμός Κάβος. Πολλοί όρμοι, ρηχή θάλασσα και βυθός πλούσιος, μαγεύουν τον επισκέπτη. Ιδιαίτερα προσφέρονται για υποβρύχιο ψάρεμα και θαλάσσια σπορ (σκι, σέρφινγκ) τα Λιχαδονήσια, σύμπλεγμα νησιών απέναντι από τον Κάβο.

Από τον κάβο συνεχίζει χωματόδρομος κατά μήκος των βόρειων ακτών ως τον Αγιόκαμπο. Σ’ όλη τη διαδρομή δε συναντάς τίποτα άλλο από ερημικές παραλίες και κόλπους, λουσμένους στο φως και το πράσινο των πεύκων, ιδανικούς για σέρφινγκ, γιώτινγκ, ψάρεμα.

Ο Αγιόκαμπος μας φέρνει πίσω στον πολιτισμό και την άσφαλτο. Υπάρχει τακτική συγκοινωνία με φέρυ μπωτ, με τη Γλύφα. Στις παραθαλάσσιες ταβέρνες τα φρέσκα ψάρια και τα θαλασσινά, ανταμείβουν τον κουρασμένο ταξιδιώτη.